Waarom katten schilderen

Heather Busch & Burton Silver

Door Elles Nijssen

Toen ik de titel van dit boek zag rolde ik bijna van mijn stoel van het lachen. Schilderende katten: jaaaaaaaaaaa hoor! Ik besloot het boek te bestellen (tweedehands) omdat de cover er heel spannend uitzag. Is dit écht?
Ik kon bijna niet wachten tot ik het in huis had. En wat bleek? Er zijn écht katten die schilderen. Het boek is geschreven vanuit het idee ‘dat dieren werkelijk onze metgezellen zijn’ (p. 96). Het begint met een verhandeling over de geschiedenis van katten die schilderen. De eerste aanwijzingen daarvoor zijn gevonden in de tombe van Aperia in Egypte. Daar zijn de gebalsemde lichamen van de poezen Etak en Tikk gevonden, die allebei tussen hun voorpoten een opgerolde graftekst op papyrus hadden met daarop afdrukken vaneen kattenpoot. Vermoedelijk gaat het hier werkelijk om streken die door de katten op papier zijn gezet. Door de eeuwen heen zijn er verschillende bewijzen gevonden van kattengeschilder, onder meer in Middeleeuwse bestiaria (dierenencyclopedieën met echte en fabeldieren). Aan het begin van de 19e eeuw vermaakten rijke dames zich met schilderende katten: hun katten kregen schotels meel voorgezet waarin zij hun poten konden dopen, om daar vervolgens afdrukken mee te maken op zwarte fluwelen kussens. Op basis van dit soort happenings borduurden de dames kussens van schilderende katten. Dikke pret! Dit geschiedenishoofdstuk is zeer interessant.

Het volgende hoofdstuk behandelt de theorie van kattenkunst. Waarom schilderen katten? Niet dat het er veel zijn waarvan bekend is dat ze dit doen… Volgens de auteurs zouden ‘lokale krachtenvelden’ (p. 35) een rol kunnen spelen in de motivatie tot schilderen. Dit lijkt me een vage verklaring,maar wie weet is het echt zo. Een belangrijkere vraag is natuurlijk: willen schilderende katten werkelijk iets uitdrukken, of kliederen ze maar wat? Of zijn ze aan het markeren met verf aan hun pootjes?

Hoofdstuk 3 is niet te versmaden. Hierin maken we kennis met ‘twaalf vooraanstaande kunstenaars’. Ieder heeft zo zijn eigen stijl. Het befaamde schildersduo Wong Wong (de donkere kat op de foto) en Lu Lu (de lichte kat) ontwikkelde een goede samenwerking. Lu Lu schilderde al graag, en Wong Wong drong zich tijdens schildersessies eenvoudigweg aan haar op. Niet zonder slag of stoot overigens. Vaak maakten Wong Wong en Lu Lu eerst een ritje te paard voordat ze gingen schilderen, om in de stemming te komen. Ieder op zijn eigen paard, dat spreekt voor zich.

De techniek die alle katten gebruiken is overigens die van het klauwschilderen met acrylverf. Of dit schadelijk is voor de katten en hoe je de verf van hun pootjes krijgt wordt helaas niet vermeld.

Dat katten wel degelijk dingen kunnen schilderen die ze in de werkelijkheid zien, zie je op onderstaande foto’s. Van een ram in de weidemaakt kater Smokey onderstaand schilderij, compleet met paardenbloemen. Op de eerste foto zie je zijn schildersezel op de achtergrond.

En wat te denken van dit schilderij van een peuterfietsje (waarmee de dag ervoor per ongeluk over de staart van de ‘kunstenaar’ gereden is)? Opvallend is dat de kat de kleuren van het fietsje gebruikt, terwijl hij ook andere kleuren tot zijn beschikking heeft. En let eens op de vormen die hij maakt!

Princess in een ‘poottret’sessie met een hond. Helaas is niet goed te zien of ze meer kleuren tot haar beschikking heeft dan die ze gebruikt, wat me voor de waarde die je aan haar werk toekent wel een belangrijk gegeven lijkt. Kiest ze bewust de kleuren van de hond en zijn halsband?

Het commentaar van kunstcritici bij wat de katten schilderen is soms ronduit lachwekkend. Maar dat geldt vaak ook voor commentaar bij mensenschilderijen. Sommige kunstcritici hebben een nu eenmaal een iets te rijke fantasie en doen graag ingewikkeld. Dat neemt niet weg dat ik het fenomeen schilderende katten erg interessant vind en hoop dat het nader bestudeerd zal worden.

Voor wie meer wil weten is hier de site van het Museum of Non Primate Art, waarop je ook een filmpje van een schilderende kat kunt bekijken:

Natuurlijk blijft het de vraag of katten écht iets willen uitdrukken als ze schilderen. Wellicht gaat er veel meer in katten en anderedieren om dan wij kunnen vermoeden. Kijk eens naar dit schilderij van Tiger. Is dat zomaar wat geklieder? Het lijkt me niet.

Het boek tweedehands goed verkrijgbaar. Ik vind het een absolute aanrader. Of ik zelf mijn katten een bak met meel of een bordje vinger/klauwverf ga voorzetten weet ik nog niet.

Tips over verkrijgbare boeken/artikelen over schilderende katten zijn zeer welkom!