Sproeien
Sproeien is niet hetzelfde als wildplassen. Wildplassen doet een kat zittend en sproeien staand. Op onderstaand filmpje ziet u een kat sproeien.
Sproeien is natuurlijk gedrag van de kat. Hij kan dit doen om zijn territorium te markeren, zoals deze kater hier doet. Het maakt voor de kat echter niet uit of deze nu buiten zijn territorium markeert of binnen. Buiten zullen weinig eigenaren er moeite mee hebben, maar als een kat in huis dagelijks de gordijnen, kastjes of tassen besproeit, zal dat veel meer hinder geven. Voor uw kat is het echter normaal gedrag en straffen heeft dan ook geen enkele zin. Het beschadigt alleen maar de relatie met uw huisdier. Vaak gaan katten er zelfs juist meer door sproeien. Het kan ook zo wezen, dat uw kat sproeit omdat deze last heeft van blaasgruis. Laat daarom altijd de urine onderzoeken door uw dierenarts. Want alleen door uitsluiting van een lichamelijke oorzaak, kan aangenomen worden dat het om een gedragsmatig probleem gaat.
Urine sproeien
Net als het geven van kopjes, krabben aan de krabpaal of het langs de benen van de baas strijken, is sproeien een manier voor de kat om zijn geur af te geven van de klieren in de wangen en pootjes. Sproeien is net als de andere vormen van geur afgeven, gedrag dat als doel markeren heeft. Sproeien doet een kat door kleine hoeveelheden urine ergens staand te sproeien. Sproeien is een van de vormen van communicatie die de kat ter beschikking staat. De kat kan met sproeien aankondigen seksueel beschikbaar te zijn. Hij of zij kan de aandacht er mee vestigen op zijn/haar aanwezigheid, of territoriaal gericht gedrag zijn. Je kunt aan het sproeien niet zien, waarom de kat het doet. Katten sproeien meestal op verticale objecten, zoals tegen stoelen of muren. Ze gaan niet zitten om te plassen, maar de staart gaat omhoog en trilt bij sproeien. Kleine hoeveelheden urine worden in de rondte gesproeid. Ongecastreerd sproeien katten vaker, zeker de ongecastreerde katers, maar ook poezen sproeien. 10% van de gecastreerde katers en 5% van de gecastreerde poezen sproeit. Indien je meer dan 7 katten hebt, is de kans heel groot dat je ook met sproeien te maken gaat krijgen.
Is het bij u in huis ook elke dag naar richeltjes gluren of uw kat al weer gesprietst heeft?
Of heeft u al speciaal goedkope gordijnen, omdat de dure al door kattenpis vergaan waren?
Misverstanden over sproeien
Mensen interpreteren sproeien meestal met verklaringen die ontspruiten aan hun eigen menselijke brein. En dat is meteen het probleem: een kat heeft een kattenbrein. We horen de meest uiteenlopende verklaringen voor sproeien, die allemaal de lading niet dekken. Zoals: de kat doet het als hij zijn zin niet krijgt, als hij wil eten, als teken van dominantie, als hij boos is, om de eigenaren te pesten, uit frustratie, uit verveling, of uit wraak. De stroom misverstanden is net zo oneindig als het aantal mensen dat katten heeft. Deze verklaringen kloppen dan ook niet en verklaren niet werkelijk waarom de kat sproeit. Zo bedoelt uw kat het zeker niet!
Sproeien: het kattengedrag
Sproeien is geheel normaal kattengedrag. Indien er overigens geen medische oorzaak voor gevonden is. Uw kat heeft zelf geen last van het sproeien. Sterker nog: je kat heeft profijt van het sproeien! Elke keer dat de kat sproeit voelt deze zich heerlijk opgelucht: “zo dat is er ook weer uit!”. Sproeien vinden de meeste mensen niet erg als het buiten gebeurt. Maar je hebt alleen maar geluk als uw kat het buiten laat. Want voor de kat bestaat er geen binnen en buiten: het is een territorium of leefgebied. En daarin heeft sproeien een functie.
Lichamelijke oorzaken
Veel aandoeningen van het urogenitale systeem, zoals blaasgruis, nierfalen en blaasontsteking, virussen als FIV en Felv, tot en met verstopte anaalklieren, zijn factoren die met sproeien te maken kunnen hebben. Daarom is het absoluut noodzakelijk om de kat eens grondig te laten nakijken door de dierenarts.
Ongecastreerde katten (m/v) sproeien meer als gecastreerde katten, en katers sproeien meer als poezen.
Verlatingsangst
Katten die erg hangen aan hun eigenaren kunnen blootgesteld raken aan verlatingsangst. Daarom wordt van deze groep gedacht dat ze eerder zullen gaan sproeien. Katten die veel veranderingen in hun dagelijkse routine te verwerken hebben gekregen, zoals een verhuizing, de introductie van een nieuwe echtgenoot, een nieuwe baby, of een nieuwe kat in het huishouden, die gaan waarschijnlijk ook sneller sproeien.
Verstoringen in het territorium
Katten hebben een stimulerende en stabiele omgeving nodig. Een onderbreking in deze territoriale organisatie kan leiden tot een toename van kopjes geven, krabben aan voorwerpen en uiteindelijk sproeien. Vaak ook in deze volgorde. Dus als je kat veel kopjes geeft of krabt aan voorwerpen (ondanks dat er voldoende krabgelegenheid is), dan kun je beter al contact opnemen met een kattengedragstherapeut. Omdat als je nog even langer wacht, de kat veelal daadwerkelijk gaat sproeien. En m.b.v. een goede kattengedragstherapeut kunnen de factoren die het gedrag van uw kat beïnvloeden in kaart worden gebracht, waarmee sproeien voorkomen zou kunnen worden.
Straf
Straf wordt bij kattengedragsproblemen afgeraden. Het is geen betrouwbare of effectieve manier om gedrag te veranderen. Het maakt de dingen vaak erger omdat de onrust bij de kat toeneemt en een negatief effect heeft op de relatie tussen de kat en de eigenaar. De kat kan doorgaan met sproeien, maar wordt dan misschien een `stiekeme sproeier`, die wacht met sproeien tot de baas uit zicht is.
Behandeling
In de praktijk blijkt dat het de meeste mensen niet lukt sproeien zelf op te lossen, zonder goede diagnose en begeleiding. Dit blijkt o.a. uit het feit dat veel mensen jaren wachten (soms zelfs 10 jaar!) voor ze als laatste redmiddel uitkomen bij een kattengedragstherapeut. Indien ze daar meteen contact mee hadden opgenomen, had het huis niet 10 jaar onder gesproeid hoeven worden. Indien de adviezen van een kattengedragsdeskundige worden opgevolgd (en die van de dierenarts natuurlijk), is het sproeien veelal binnen twee maanden verholpen. Een succesvolle behandeling is afhankelijk van de gemotiveerde medewerking eigenaren aan het behandelplan, de duur van het probleemgedrag, het aantal sproeiende katten en het aantal doelplekken.
Kat met de neus door de urine halen
Binnenkort in het voorjaar als veel katten weer gaan sproeien, zal er ook weer gegrepen worden naar ouderwetse methoden om katten te straffen. Men denkt nog steeds dat een kat leert om te stoppen met sproeien als de neus door de urine wordt gehaald. Een kat vindt urine niet vies ruiken, maar boeiend om de neus in te steken. Dus dit is geen straf. Wel schaadt het uw relatie met uw kat.