De rangorde bij de kat
Wat is er bekend van de rangorde bij de kat? De ene onderzoeker zegt soms iets heel anders dan de andere. Maar als u om u heen kijkt, naar katten in een huiselijke situatie, herkent u vast veel in de volgende onderzoeksuitkomsten.
De onderzoeksuitkomsten
Hoe hoger de rang, hoe meer gedreigd wordt met aanvallen en hoe meer verdedigend gedrag vertoond wordt door de lagere in rang. Hoe hoger de rang, hoe vaker deze kat sociaal likgedrag vertoont en hoe meer deze sociaal gesnuffel en sociaal gewrijf ontvangt. De kat met hogere rang spendeert meer tijd op de grond en minder in de hoogte. Des te verder de rangen uiteen liggen, des te minder verkeren deze katten in elkaars nabijheid. De katten met hogere rang hebben eerder de neiging om aan te komen, terwijl de katten met lagere rang de neiging hebben gewicht te verliezen. Deze gegevens suggereren dat het concept van dominantie toegepast kan worden op een groep katten.
De ontwikkeling van rangorde kan afhangen van:
- het aantal dieren dat in nabijheid leeft van elkaar (dichtheid)
- het karakter van het individuele dier, waarvan de mate van socialisatie de voornaamste factor is
- de indeling van de groepsruimte, of de dieren de mogelijkheid hebben om elkaar te mijden
- de leeftijd van de katten.
Als de basale sociale unit in katachtigen de moeder-jong relatie is, kan men stellen dat katten gedragsmatige elementen “gebruiken” uit deze basisrelatie als cement voor relaties bij volwassenheid. Hieruit voortvloeiend kan dan weer gesteld worden dat sociaal likken een gedrag is dat stressniveaus reguleert tussen katten in omstandigheden waar zich een spanning tussen katten op kan bouwen, zoals onder niet-natuurlijke omstandigheden. (In een huiselijke situatie).
Jaloezie en rangorde
Voor zover heden bekend is jaloezie niet aangetoond bij de kat, maar wie herkent het niet? “Bij mij thuis is het net zo, dat als ik een poes een knuffel wil geven, dat er een ander aankomt op een manier van:” he, he, wacht eens even, ik eerst…. sht, mauw, wegwezen jij, ik ga knuffelen met ons baasje!” Zo herkenbaar, maar de interpretatie van dit gedrag is toch individueel. Jaloezie bestaat, maar de interpretatie van dit kattengedrag wordt gedaan door mensen. En niet alle mensen geven dezelfde interpretatie aan het gedrag dat ze waarnemen. De een zou misschien zeggen: die kat is agressief, een ander zou zeggen: die kat loopt te klieren, en een derde zou wellicht zeggen: mijn kat is jaloers.
Toch heeft de waargenomen jaloezie vast te maken met de rangorde. Een kat wenst nu eenmaal in rangvolgorde benaderd te worden. De rangorde is echter een kaartspel, het wordt almaar opnieuw verdeeld en opnieuw geschud. Er is dus weinig echt duidelijk voor ons mensen over de rangorde van de katten bij u thuis. Toch zijn de volgende criteria wel degelijk van belang in de ogen van de kat: dikte (voor poezen), het hebben van kittens, en bij katers speelt dominantie ook een rol. Opvallend is echter dat voor poezen het dik zijn en het hebben van kittens betekent dat die poes op dat moment even hoger in rang staat dan de andere poezen. Een poes met kittens doet ook haar best om voor de kittens een goed territorium te bevechten, waar voedsel (en respect) in overvloed aanwezig zijn. Dus de katten die het hoogst in rang zijn, zijn op de grond te vinden. Daar waar normaliter ook het meeste voedsel te vinden is. De katten die lager in rang zijn, vind je dus op hogere plekken: de tafel, de trap, hogere etages. Het is dus eigenlijk zeer eenvoudig om te bestuderen welke kat op welk moment het hoogst in rang is. Dit varieert meestal niet per dag, maar per periode. Een kat die niet lekker in zijn vel zit, doet het lastig als hoogste in rang. Ook een dunne of bejaarde kat zal niet altijd hoogst in rang zijn. Katten kijken naar elkaar door kattenogen. Dat is voor de mens lastig, daarom worden er onderzoeken gedaan naar katten. Helaas voor de katten in laboratoria, worden onderzoeken ook daar gedaan. Soms gaat het dan om afgedankte katten, die al eerder voor neurologische research waren gebruikt. Toch is observatie heel erg handig. Als u goed leert observeren, zult u bijv. bij ziekte eerder naar de dierenarts kunnen gaan, waardoor wellicht uw kat minder lang ziek hoeft te zijn. Observeren kun je leren. Diverse kattenverenigingen zijn bezig met het opzetten van een cursus. Het kattenwelzijn zal verbeteren als mensen meer kennis hebben over hun kat en deze ook in de praktijk kunnen brengen.
Het leukste aan onderzoeken is dat je gewoon thuis bij je katten kunt gaan kijken of je er wat in herkent. Ik ben altijd benieuwd naar herkenning van de onderzoeksresultaten, maar ook naar het niet herkennen er van. Katten zijn per slot van rekening niet voor niets katten, ze blijven je altijd verbazen!
Reacties hierop zijn van harte welkom. Herkent u dit juist wel of juist absoluut niet bij uw kat? Reageer!
Hier in huis is er vorig jaar augustus een kat gekomen die van mijn schoonmoeder was. Zij overleed, hij kwam bij ons terecht na enkele maanden alleen in eigen huis te zijn geweest. Het was even wennen aan elkaar, wij hadden nooit een kat gehad en hij kende ons amper (hij is geen mensenkat en was altijd verdwenen als we bij mijn schoonmoeder kwamen). Inmiddels is dat helemaal goed gekomen, hij vindt ons (mijn man en ik) helemaal geweldig, maar hij is nog steeds geen kat die bij je komt liggen of zo. En dat mag hoor, we hebben hem gewoon geaccepteerd zoals hij was, met zijn toen al 10 jaar. Twee maanden geleden kwam er opeens een heel zwakke kat met bloedende pootjes in onze tuin. We zijn hem daar eten en drinken gaan geven, maar op een gegeven moment is hij zelf naar binnen gekomen, steeds een beetje verder. Het was ver van onze bedoeling om nog een kat te hebben, want we hebben ook twee honden, en Nino (kat nummer 1) kwam al vrij onverwacht. Maar ja, Negri (kat nummer 2) dacht daar kennelijk anders over en nam zijn intrek bij Nino op de kamer. In het begin vooral blies hij tegen alles en iedereen, hij zat verre van lekker in zijn vel, dus dat was logisch. Inmiddels zijn we zover dat we geen baasje hebben kunnen vinden (hij is duidelijk van oorsprong een huiskat, want hij wist gelijk alle zachte plekjes in huis te vinden, kwam uit zichzelf binnen), maar hij heeft geen chip en de zoektocht via social media leverde ook niets op. Hij is dus gecastreerd (want hij gaat veel naar buiten, dat is hij duidelijk gewend) en gechipt op mijn naam. Maar waar het nu eigenlijk om ging, hoe ging de gewenning met Nino die een heel lief en zachtaardig beestje is. Nou, het is duidelijk wie er de baas is: Negri. Negri is degene die het initiatief neemt en beslist wat ze gaan doen en Nino loopt steeds achter hem aan. En dan bedoel ik ook steeds. De enige momenten dat hij niet achter Negri aan loopt, is als Negri de hort op gaat, want dat doet Nino niet, maar dan gaat hij vaak op het terras zitten wachten tot Negri weer terugkomt. Gelukkig gaat hij ook steeds vaker gewoon ontspannen liggen slapen als Negri er niet is, maar zodra Negri er is, lijkt hij enorm gefascineerd door wat die doet. Negri lijkt hem af en toe een beetje zat en blaast dan naar hem, Nino deinst dan wat terug, maar 5 seconden later rent hij alweer achter Negri aan. Als Negri eet, mag Nino niet in de buurt van het bakje komen, maar als hij geen honger heeft, is het geen enkel probleem, ook al zit Negri ernaast. In het begin vond ik het (vanuit mensenogen gezien) een beetje zielig voor Nino allemaal, er kwam opeens een kat bij die ook nog eens besliste wat er wel en niet gebeurde. Maar tegelijkertijd denk ik dan dat als hij bang voor hem zou zijn of het niet leuk zou vinden, hij hem niet zo zou achtervolgen. Want dat doet hij echt 100% van de tijd dat ze samen thuis zijn. Wat me inmiddels wel duidelijk lijkt, is dat Negri de leiding heeft en Nino volgt. Niet zozeer door grondwerk en hoger zitten, meer omdat Nino altijd achter Negri blijft, hij zal hem zelden van voren benaderen en hij heeft heel duidelijk respect voor hem. Maar tegelijkertijd liggen ze nu samen te slapen, ze slapen in dezelfde kamer, op hetzelfde bed, zonder enig probleem. Dus ze hebben zelf hun rangorde bepaald en geaccepteerd. Ik vind dat toch wel bijzonder om te zien!
Dank voor je reactie Maaike! Als katten het zelf uit kunnen zoeken en vrij daarin zijn is, er inderdaad veel mogelijk. Al zitten er in je relaas wel een aantal aspecten die toch heel snel veel beter kunnen worden door gedragsadvies in te winnen. Misschien wil je er eens over bellen naar ons gratis spreekuur of er een (betaalde) belafspraak over maken? https://kattengedragstherapie.nl/contact/. Het is fijner voor de katten als alles helemaal vreedzaam kan verlopen. Maar gelukkig zit er wel schot in!
Ik heb 2 katten, moeder en dochter. De dochter is hier in huis geboren en altijd liefdevol behandeld. toch wilt ze niet knuffelen. Ze is niet bang voor mij, maar ze wilt het gewoon niet. Ze licht snachts wel altijd tegen mijn voeten aan, dat vind ze fijn. Maar geaaid worden wilt ze niet en het lijkt alsof de moeder dat niet goedkeurt. Kan dat kloppen?
Katten willen in het algemeen helemaal niet zo graag knuffelen als mensen dat graag willen. En relaties tussen katten zitten best complex in elkaar. Zie ook https://www.facebook.com/Kattengedragsadviesbureau/posts/pfbid0itq4ehjVJTXrMgswFK6VyRPeb9bhFPKgUnYXGR5eGEBUhbk1Z5GRpTcypncuz4Lzl.
Het is zeker de moeite waard je meer te verdiepen in het onderwerp, want dan kan er zomaar eens een wereld voor je opengaan. Bekijk zeker ook de video’s op https://www.youtube.com/kattengedragsadviesbureau. Dank voor je reactie Jootje!