Zijn stickers die de brandweer wijzen op de aanwezigheid van katten een goed idee?

Er zijn mensen die een sticker op de deur hebben waarmee ze in geval van brand de brandweer wijzen op de aanwezigheid van de katten zodat de brandweer ze kan zoeken. Sommigen vragen zich af of dit nou echt helpt. De brandweer is geen voorstander van een dergelijke sticker. Of uw katten een brand overleven hangt van meer factoren af dan enkel of u wel of niet een sticker op de deur hebt, en het beïnvloedt het optreden van de brandweer niet per se. In dit artikeltje leg ik uit hoe dat komt.

Introductie

Als nadere toelichting op het antwoord moet ik eerst even iets zeggen over brand en brandoorzaken, en daarna over hoe de brandweer te werk gaat.  Daarna zal ik iets vertellen over algemene maatregelen, die van belang zijn voor de veiligheid van je katten. Er is geen onderzoek gedaan naar reddingen van huisdieren bij brand en er zijn ook geen statistieken. Ik heb nagevraagd wat de brandweer adviseert, en wat ervaringen van collega’s opgehaald. En tot slot geef ik een paar adviezen wat je kan doen.

Brand

Als we kijken naar branden in woningen dan zien we dat veel branden in principe klein blijven. De branden die we op tv en in het nieuws zien, met veel vlammen, zijn in feite schaars. Branden ontstaan meestal in voorwerpen of apparaten en worden niet veel groter dan dat. De meeste branden worden ontdekt en geblust door de bewoner. De brandweer komt er maar in maximaal 10% van de branden aan te pas. Als er mensen in de buurt zijn ontstaan branden vaak tijdens klussen en koken. Als mensen niet in de buurt zijn of slapen ontstaan branden vaak door overbelasting van elektrische bedrading (zoals het gebruik van te veel apparaten in één stopcontact of het gebruik van een verlengdoos met zo’n schakelaar), maar tegenwoordig vaker door het opladen van batterijen met (ondeugdelijke) oplaadstekkers. Andere oorzaken zijn elektrische apparaten zoals wasdrogers, afwasmachines en wasmachines, maar ook poetsdoeken of lappen met lijnolie of frituurolie doordrenkt in vuilnisbak of wasdroger.

Door de aanwezigheid van veel plastic in huis wordt tegenwoordig heel veel rook geproduceerd. Zo veel dat vluchten vaak niet meer mogelijk is of heel moeilijk. Hoe groot de brand wordt, hangt af van hoeveel spullen er in huis staan maar vooral ook hoeveel luchttoevoer er is. Als huizen helemaal potdicht zitten is er weinig zuurstof en kan de brand klein blijven. Vooral branden waarbij matrassen of meubels betrokken zijn geven dan nog steeds tijdens het smeulen heel veel zeer giftige rook af. Als je bijvoorbeeld tijdens het vluchten een deur of een raam opendoet en open laat staan dan kan de brand groeien. Deuren achter je dicht doen dus. Maar hoewel de brand klein blijft produceert deze dus toch veel rook en die rook begint bij het plafond en zakt langzaam naar beneden. Omdat langs kieren en naden nog wel wat aanvoer van koude verse lucht is en de rook langzaam zakt, is de beste overlevingskans voor mens en dier dus zo laag mogelijk bij de grond. Als je vlucht kan je dus het beste kruipen. Een kat kan zich het beste op een lage plek verstoppen. Maar uiteraard is het nog beter als de kat naar buiten kan via een kattenluikje. We weten echter niet of ze dat ook zullen doen. In elk geval is het een must dat we snel gealarmeerd worden door een rookmelder. Er zijn mensen die denken: “de sticker heeft geen effect want die brandt eraf”. Dat is dus alleen het geval als de brand in de hal is (bijvoorbeeld door vuurwerk of brandstichting). Maar meestal is dat niet zo, dus zal de sticker het best lang uithouden.

Standpunt brandweer

De brandweer is er voor het redden van mensen en dieren en het bestrijden van branden. Overigens is de brandweer er ook om voorlichting te geven over hoe je brand kan voorkomen en wat je moet doen als er dan toch brand is. Daarvoor zijn op de website van de brandweer, allerlei folders en informatie te vinden. De brandweer heeft speciale brandonderzoeksteams die ons de brandoorzaken leren. Als het dan toch misgaat, is het belangrijk de brandweer zo snel mogelijk te bellen, en dan is de brandweer snel ter plaatse, afhankelijk van of je op het platteland of in een bebouwde omgeving woont tussen 3 en 18 minuten, maar gemiddeld binnen 8 minuten. De tijd die verloren gaat tussen het ontstaan van de brand en het bellen van de brandweer is meer bepalend dan de tijd tot de brandweer er is. Dus is het erg belangrijk om de brand snel te ontdekken. Rookmelders zijn daarom een must. De meeste branden ontstaan in de keuken (tijdens koken), woonkamer of slaapkamer. De meeste mensen komen om bij brand in de woonkamer en slaapkamer. Vroeger ging men ervan uit dat een rookmelder in de vluchtweg genoeg was, tegenwoordig zeggen we dat in elke kamer een rookmelder nodig is omdat de rook zo snel gaat en branden vaak in kamers ontstaan.

Wat zijn ervaringen van brandweermensen?

Ik heb gevraagd naar ervaringen van brandweermensen. Brandweermensen zijn ook genuanceerd over het effect van een sticker. Want niet altijd kunnen huisdieren worden gevonden of gered. Maar ook heel vaak wel, sticker of geen sticker. Google maar eens op “brandweer redt kat” en dan vind je behoorlijk wat hits. Brandweermensen zullen de kat(ten) zoeken, als er een sticker is of als er buiten een bewoner staat die het vertelt. Dan is het ook goed de brandweer de favoriete verstopplek mee te geven. Brandweermensen zullen echter geen grote risico’s nemen voor zichzelf. De verhalen van brandweermensen zijn talrijk, en de meningen verschillen. Vaak worden katten onder bed of onderin een kast aangetroffen, en zijn ze dan behoorlijk gestrest. Het lijkt erop dat ze meestal laag zitten. Dat doen de katten goed. Brandweermensen maken ook vaak mee dat de kat lekker buiten zit en ze voor niets hebben gezocht. De aanwezigheid van een kattenluikje maakt blijkbaar uit. Soms vinden ze een volledig door rook zwartgeblakerde kat die nog leeft en soms een nog onaangetaste kat die al is overleden. De plek waar de kat zich verstopt is dus wel een toevalstreffer maar heel belangrijk. Koolmonoxide is het meest giftige gas dat bij brand vrijkomt, en dat zie je niet en je ruikt het niet.

Wat kunt u verder nog zelf doen aan huisdierbrandveiligheid?

Kattenvluchtplan en oefenen

De brandweer adviseert mensen om een vluchtplan te maken en brandoefeningen te houden en daarbij eens te proberen met een blindmasker het huis uit te vluchten. Dat is ook goed om eens met katten te doen, en een ’kattenvluchtplan’ te maken. Bij toeval viel mij op dat als ik mijn rookmelders test (ik heb er in elke ruimte een hangen dus dat geeft echt een vreselijke herrie als ik die test), de katten daar heel heftig op reageren, en vluchten, het liefst naar buiten door de kattenluikjes. Ik zie ze tenminste niet ergens onder kruipen in de kamer waar de melder afgaat. Dat was te verwachten als ik de adviezen van kattengedragsdeskundigen hoor: een kat kan 10.000 x zo goed horen als een mens, dus dit moet een ware hel voor ze zijn. Misschien is het testen van rookmelders als de katten binnen zijn eigenlijk geen katvriendelijke actie. Maar hoe het ook zij, rookmelders kunnen dus ook voor katten een reden zijn om te vluchten. Als ze naar buiten kunnen doen ze dat vermoedelijk, want brandweermensen melden dat ze vaak vergeefs hebben gezocht naar katten die lekker buiten zaten te kijken. Probeer maar eens uit. Als ze niet naar buiten kunnen zou ik niet weten wat ze doen. Ik hoor graag jullie ervaringen. Misschien is dit een aanleiding om toch iets te maken waardoor ze weg kunnen al was het maar naar een balkon, dakterras, platje of aangelegde kattenvluchtplaats! Verder is het interessant dat ze blijkbaar meestal ergens laag in of onder gaan zitten, maar niet hoog. Het hebben van lage verstopplekken is dus erg handig, want daar kunnen ze het langst overleven. Maar liefst naar buiten dus.

Maatregelen

Al met al zien we dat algemene maatregelen om branden te voorkomen en te ontdekken belangrijker zijn dan de sticker, maar dat de sticker wel kan helpen als alles wat we hebben gedaan niet werkt. In volgorde:

• Allereerst moeten we zo veel mogelijk voorkomen dat we brand krijgen. Door deugdelijke apparaten te gebruiken, stekkerdozen niet te zwaar te belasten, opletten bij laden van batterijen, geen poetsdoeken in de prullenbak of wasdroger, wasdroger schoonmaken en liefst thuisblijven als machine of droger draait enzovoorts
• Een tweede advies is om zo veel mogelijk (en dat kan tegenwoordig) brandvertragende matrassen en meubilair aan te schaffen in verband met rookproductie
• Rookmelders in elke kamer ophangen, liefst gekoppeld
• Vluchtweg naar buiten creëren
• Oefenen! En als ze naar buiten gaan is wellicht een sticker minder belangrijk
• Sticker ophangen

Een paar eenvoudige tips, die niet alleen de brandveiligheid voor je kat verhogen maar ook die van jezelf!

Intermezzo: kat in de boom

De brandweer redt katten uit de boom. Dat is ongeveer het eerste waar mensen aan denken als je vraagt “Wat doet de brandweer behalve branden blussen?” En inderdaad, het komt voor dat mensen daar de brandweer voor bellen, en de brandweer komt ook vaak wel helpen. Meestal is dat echter niet nodig. Een kat die in de boom kan klimmen kan er ook vaak wel weer zelf uit. Maar katten hebben een ijzingwekkend geduld als er een lekker vogeltje verderop zit. Een algemeen gezegde bij de brandweer is: “We hebben nog nooit een kattengeraamte in een boom gezien”. Daarmee aangevend dat katten er vaak wel weer zelf uit komen. Het zijn vaak bezorgde eigenaren die de brandweer bellen. Het redden van een kat uit de boom is voor brandweermensen niet zonder gevaar, en daarom zullen ze afhankelijk van de situatie verschillend optreden. Een kat wil namelijk vaak niet gered worden en gaat dan steeds hoger de boom in. Brandweermensen die erachteraan gaan moeten dan steeds meer risico nemen. Als de boom bereikbaar is voor een hoogwerker zullen ze die gebruiken en de meest katvriendelijke brandweermens zal de kat proberen te lokken. Als dat niet kan probeert men een handladder maar als deze niet stevig kan staan dan wordt het al een ding. Een methode die (als de eigenaar niet kijkt) kan werken is de kat uit de boom spuiten met een slang. Dat werkt vaak. De kat valt naar beneden en kan worden opgevangen of komt gewoon op z’n pootjes terecht. Vaak is het devies: gewoon wachten tot de kat er zelf uit komt (maar dat mag niet meer dan een dag duren, want een kat moet wel drinken).