Een kat straffen?

Als eigenaren een probleem met hun kat hebben, vragen ze overal om raad. In de praktijk worden gedragsadviezen blijkbaar gegeven door Jan en Alleman. Deze onprofessionele adviezen hebben vaak een averechtse uitwerking. Zo kan het straffen van agressieve katten en kittens alleen maar tot nog grotere problemen leiden. En helaas komt dit in de praktijk dagelijks voor…..Waarna dan contact wordt opgenomen met het Kattengedragsadviesbureau om de problemen op te lossen.

Bij ongewenst gedrag hanteren mensen methoden die voor het gebruik jegens mensenkinderen al ter discussie gesteld kunnen worden, maar vooral bij het gebruik naar katten toe zeer ineffectief blijken te zijn. Er zijn immers belangrijke verschillen tussen katten en mensen. De wereld van de mens wordt bepaald door zicht en spraak, die van de kat vooral door geur en lichaamstaal. Zie hier al het eerste bijna onoverkomelijke probleem! Als op aarde diverse culturen zich al bedienen van andere lichaamstaal (!) en spreektaal, hoe moeilijk is het dan niet om duidelijk naar een kat toe te communiceren dat bepaald gedrag ongewenst is? Daarover gaat de volgende uiteenzetting.

Wat zijn de nadelen van straffen (correcties)?

Het toedienen van wat in onze ogen een straf is, maar niet in de ogen van de kat, kan natuurlijk nooit een straf zijn! Straf is vaak de eerste reactie van de eigenaar, die bovendien voor een eigenaar verslavend werkt. Om echt te kunnen “werken” moet een straf direct de eerste keer dat de kat iets doet wat niet mag toegediend worden. Aangezien dit praktisch onhaalbaar is, omdat het niet altijd gezien wordt of de eigenaar er niet altijd bij is, is dit al niet mogelijk. Straf naderhand geven is nog zinlozer.

Straf moet consequent worden toegediend. Ook dit is praktisch onhaalbaar, want een eigenaar is niet continu bij de kat. De timing van de straf is een moeilijk item. Straf heeft alleen zin als het bijna op de seconde dat de kat iets “stouts” doet wordt toegediend. Een paar seconden later straffen is dus totaal zinloos, uit studies blijkt dat 30 seconden een grens aangeeft. Echter het is veiliger om de “straf” niet 30 seconden later te geven, omdat de waarschijnlijkheid dat de kat dan nog de relatie legt met het gedrag van 30 seconden geleden kleiner is. Aangezien zoals net aangegeven, de eigenaar er niet steeds bij kan zijn, is ook dit al een onhaalbare kaart.

Als men wil straffen, terwijl de kat al een beloning te pakken heeft, dan heeft straffen al helemaal geen zin. Boos worden op een kat, die de vla uit de bakjes op het aanrecht likt, is wederom nutteloos. De kat heeft immers al een fikse beloning gehad! Een kat zal om de heerlijkheid te pakken te krijgen, zelfs de “straf” voor lief nemen.

Straf kan tijdelijk ongewenst gedrag onderdrukken, maar het leidt niet tot gewenst gedrag. Een kat snapt op zijn best wat hij niet kan doen, maar niet wat hij wel moet doen. Bijv. een kat steeds straffen als hij op de tafel springt, leert de kat slechts dat hij van de tafel af moet als de eigenaar het toevallig ziet. Het leert hem niet dat hij niet op de tafel mag, maar bijv. wel op de stoel.

Katten snappen straf niet.

Een kat snapt het niet als hij gestraft wordt op het moment dat hij bij de mat in de buurt komt (wegens plassen op de mat historie) en de eigenaar al begint met nee roepen. Wat mag de kat nu niet? Daar lopen, daar zitten, daar plassen, daar komen? Kortom de kat snapt er niets van. En of dat allemaal nog niet genoeg redenen zijn om een kat niet te straffen, komt daar nog bij dat de straf ook vermeden kan worden. Dus i.p.v. dat een kat leert om ongewenst gedrag niet te vertonen, leert hij om toch bij het vlabakje in de buurt te komen, maar dan zonder dat de eigenaar het ziet. Die ziet de kat hooguit nog van het aanrecht springen, en geeft dan alsnog de kat op zijn donder (voor het van het aanrecht af springen dus…).

Daarom noemen wij de plantenspuit een spuit voor planten, niet voor katten. Want het is praktisch ondoenlijk om een kat te leren dat de spuit niets met de eigenaar te maken heeft. Daarom adviseren wij liever methoden waarbij de relatie met de eigenaar geheel buiten schot blijft. Een kat zal van nat spuiten vaak slechts opsteken dat als de eigenaar hem ziet, op die plek er een straal water over hem heen komt. Als leermethode legt de kat verband met de eigenaar en de spuit, niet met zijn daden. Zolang niet duidelijk is waarom de kat het gedrag vertoont, is straffen heilloos. Als een kat het behang van de muren sloopt, omdat hij zich de hele dag verveelt, is het straffen voor het krabben niet de juist gekozen oplossing. Het ligt dus een stuk complexer, dan gedacht. Want straffen lijkt zo makkelijk, maar ongewenst gedrag aanpakken ligt een stuk ingewikkelder dan dat!

Bovendien compliceert het feit dat katten kattentaal gebruiken de situatie nog eens flink. Want op het moment dat de eigenaar zegt: “nee, niet doen”, krijgt de kat aandacht. En laat aandacht nu juist een beloning zijn. Dus in kattentaal zegt de eigenaar: doe je het nog een keer? Deze voorbeelden geven aan, dat er veel meer over hoe katten leren te vertellen is, dan gemakshalve wordt aangenomen.

Een kat communiceert bijv. met urine. Het zegt hun iets. Een kat ruikt er aan en verkrijgt zo informatie. Wij lezen bijv. een brief. Als we de tekst tegen het oog houden lezen we niet beter, noch leren we beter. Een kat met de neus door de poep of plas halen zegt de kat net zo weinig. Dat zou voor ons een straf zijn misschien, maar de kat leert er maar een ding van: mensen zijn niet te vertrouwen. De stress neemt toe, de angst neemt toe en dus ook het probleemgedrag. (Was dat niet wat hij wilde vertellen?). Daarom heeft het straffen van de kat door deze met de neus door de uitwerpselen te halen slechts een averechts effect.

Op zijn “kats” straffen is voor mensen die geen “kattentaal” spreken een ondoenlijke zaak. En zij die meer weten over kattentaal begrijpen dat katten hun eigen inzichten hebben en redenen voor hun gedrag. En door de reden te achterhalen en het ongewenste gedrag op positieve wijze te beïnvloeden, is straf niet meer nodig. Het slaan naar katten zoals moederpoezen plegen te doen, het blazen naar katten zoals katten onderling doen, wordt door mensen die kattentaal pogen te spreken uit hun “katse” verband gerukt. Het laten schrikken van katten kan ook zeer averechts werken. Zo kreeg iemand wiens bejaarde kat onzindelijk was buiten de bak, van een niet gedragsdeskundige het advies om de kat als deze onzindelijk gedrag wilde vertonen af te leiden/te laten schrikken met een bos sleutels. Deze bos viel zo hard, dat de kat jarenlang niet meer in de buurt van de bak dorst te komen! Bovendien kan bij katten met stressproblematiek, door het klakkeloos in de praktijk brengen van deze adviezen de problematiek verergeren.

Fikse straf kan leiden tot angst en agressie. Zelfs het naderen van de eigenaar, voordat deze straft, kan al leiden tot angst en agressie. De kat kan al aanvallen voordat de eigenaar straf uitdeelt. Straf leidt tot opwinding en stress en kan daardoor een averechts effect hebben. Bovendien kan er ook gewenning optreden, de kat heeft zogenaamd dan steeds meer straf nodig. Het slaan van katten doet katten niet alleen gewoon pijn, is ronduit dieronvriendelijk en als leermethode zal het “gewenste” effect (welk effect dan?) uitblijven. Ook van slaan leren katten slechts dat mensen niet betrouwbaar zijn: de angst neemt toe, de stress neemt toe en dientengevolge ook de problemen. Helaas leert onze dagelijkse praktijk dat katten erg vaak geslagen worden, zelfs kittens al vanaf twee weekjes jong.

Bovendien heeft straf een verstorend effect op de relatie tussen de eigenaar en de kat en heeft het risico om het welzijn van de kat aan te tasten.

Kortom: er zijn geen voordelen te noemen om katten te straffen, slechts nadelen. Daarom kan het straffen van katten beter ontraden worden. De manier waarop een kat het beste ongewenst gedrag af kan leren, hangt samen met de reden waarom de kat het gedrag vertoont. Een kat straffen die eten steelt, omdat deze hyperthyroïdie heeft, is zinloos, deze heeft medische zorg nodig. Daarom is het kijken naar het gedrag geen eenvoudige zaak en adviezen geven over hoe een kat iets af moet leren soms ook niet.
Helaas is internet ook een bron van veel vreemde stellingen over kattengedrag, zoals bijv. dat katten zouden moeten leren wie de baas is e.d. En dat ze dat door een paar klappen wel zouden leren. Helaas zijn dit wel adviezen op goed bezochte sites die gegeven en overduidelijk ook opgevolgd worden. Zelfs worden adviezen gegeven t.a.v. straf bij ernstige gedragsproblemen. Daarom is het goed eens te kijken op onderstaande site voor meer informatie over kattengedrag.

Marcellina Stolting