Het vouwen van de oren komt door een genafwijking waar fokkers om reden van het schattige uiterlijk op verder zijn gaan fokken.

Rassen als de Fold, of rassen waar deze mee gekruist worden, hebben vaak ook een allerliefst rond maar vrij plat snoetje. Zowel het vrij platte snoetje als de gevouwen oren zorgen beiden voor gezondheidsproblemen die het welzijn van deze katten schaden. Kattenexperts nemen daarom stelling tegen rassen met deze afwijkingen zoals de Scottish Fold en Highland Fold vanwege de oorvouw en de korte snuit.

De Fold

In de media geven beroemdheden niet altijd het gewenste goede voorbeeld. Zo hebben Taylor Swift en Ed Sheeran beiden een Scottish Fold. Dit zou fans ertoe kunnen aanmoedigen om – zoals dat zo vaak gaat – hun idolen na te doen en ook zulke katten aan te schaffen. Terwijl het een ras is met pijnlijke gezondheidsproblemen.
De gevouwen oren van een Fold zijn het gevolg van een genmutatie die invloed heeft op het kraakbeen in de oren. Dit vergroeit waardoor de typische gevouwen plooi ontstaat. Ook kraakbeen in de staart, heupen en poten kan aangetast worden. De impact is afhankelijk van de aangetaste plek en de ernst van de vergroeiing. Het foldgen zorgt voor osteochondrodysplasie (dat is een kraakbeenafwijking). Dit is een aandoening die specifiek is voor rassen met gevouwen oren als de Scottish (korthaar), Highland Folds (halflanghaar) en ook de Levkoy.
Bij onderzoek blijken praktisch alle katten met vouworen afwijkingen aan het skelet te hebben. Dit is niet eenvoudig op te merken. Mede omdat katten meesters zijn in het verbergen van ziekte en pijn, maar helaas geloven veel katteneigenaren daar niet in.

Afwijkingen

Katten die heterozygoot zijn voor plat gevouwen oren kunnen ook botafwijkingen ontwikkelen. Kittens die homozygoot zijn hebben soms al vanaf 7 weken allerlei botafwijkingen en zijn hierdoor gehandicapt en zwak. Andere afwijkingen die kunnen voorkomen zijn korte, brede poten, een korte en niet goed te buigen staart, gezwollen gewrichten, kreupelheid en afwijkend loopje, niet willen springen, artrose en chronische pijn. In de staart kan het gaan om een lichte vergroeiing waardoor twee staartwervels vergroeien en de staart minder flexibel is, tot aan een volledig onbeweeglijke staart en vergroeiingen in heupen en poten waardoor de kat mankt en minder mobiel is. Bij heterozygote katten zijn afwijkingen vanaf 6 maanden zichtbaar.

Het foldgen (Fd)

Kittens met het Fd-gen voor de vouworen krijgen deze ongeveer 21 dagen na de geboorte. De mate van deformatie van de oren varieert. De vervorming van het oor kan leiden tot een enkele vouw, een dubbele of een driedubbele, waarbij de kleine oren tegen het hoofd aan komen te liggen. In extreme gevallen kan het oor zelfs zo misvormd zijn dat er nauwelijks nog sprake is van een zichtbare oorschelp en er enkel nog wat rudimentair bot en kraakbeenweefsel aanwezig is. In de loop der tijd kunnen ook afwijkingen op andere plekken van het lichaam verschijnen (poten, staart en elders in het lichaam). Hoe snel en hoe progressief dit proces zich voltrekt wisselt per kat. Aan het eind van het leven kan de kat op meerdere plaatsen in het lichaam afwijkingen hebben.
Studies tonen aan dat homozygote fold katten (die van beide ouders het gen voor gevouwen oren erven) een onverantwoord hoog risico lopen. Ook heterozygote fold katten lopen een risico, maar dit is een stuk kleiner en de afwijkingen die dan worden gezien ook minder ernstig.

Rond kort snoetje

Brachycefale ofwel kortsnuitkatten worden gefokt op een korte neus en een rond hoofd. Rassen waarbij deze schedel- en kaakafwijking ingefokt is zijn: de Pers, de Exotic, de Brit en de Scottish en Highlander fold. Gezondheidsproblemen die een korte snuit met zich meebrengen zijn BOAS: brachycephalic airway obstruction syndrome. Dit gaat gepaard met erg kleine neusgaten, een afwijkend gevormde neus- en keelholte, gebitsproblemen door een afwijkende stand van de kaken (zoals een overbeet of onderbeet), een te korte bovenkaak, tranende ogen waardoor huidirritatie en ontstekingen kunnen ontstaan, irritatie van de ogen doordat ze uitpuilen en het hoornvlies snel beschadigd, en problemen met zichzelf goed kunnen verzorgen. Door de afwijkende kaakstand hebben deze katten vaker last van hun gebit.
Of en in welke mate een kat last heeft van dergelijke klachten hangt af van de mate van brachycefalie. Er is al langere tijd aandacht van de fokkers voor de afwijkingen zoals die bij de zogeheten Pekefaced Pers voorkomen en er wordt wel degelijk gefokt met Perzen die grotere neusgaten hebben, een goed gebit of met meer snuit. Dat siert de betere fokkers, maar er zijn ook veel fokkers die rassen kruisen omdat mensen nu eenmaal graag een schattig uitziende kat kopen met een vrij plat snoetje, uitpuilende ogen en gevouwen oortjes. Als er geen vraag naar katten met deze afwijkingen zou zijn, zou ze fokken of te koop aanbieden onzinnig zijn. Zonder kopers geen fokkers en zonder fokkers geen raskatten met gezondheidsproblemen. Zo eenvoudig kan de cirkel van welzijnsschade doorbroken worden.

Brachycefalie: kortsnuitkat: Pers.

Keizersnedes

Ook geboorteproblemen komen bij brachycefale katten voor. Doordat de kop breed is en de bekkenopening van vrouwelijke brachycefale katten smaller is, komt het voor dat de kittens niet goed door het geboortekanaal passen. Een natuurlijke geboorte kan dan lastig zijn en zo kan het ras steeds vaker aangewezen zijn op een keizersnede. Rassen die niet normaal zelfstandig meer kunnen bevallen, daar zou niet mee gefokt moet worden, zo adviseren de experts.

De rol van fokkers

Fokkers kruisen geen dieren met elkaar die beiden gevouwen oren hebben omdat dan statistisch gezien een kwart van de nakomelingen gehandicapt zijn: de homozygoten. In Europa wordt m.n. de Brit verpaard aan een Scottish Fold, in elk geval een kat met ongevouwen oren. Er wordt afgeraden om met katten met staande oren (straights) uit een ouder met gevouwen oren te fokken, omdat deze mogelijk wel de kraakbeendeformatie kan hebben maar deze niet of niet duidelijk toont in de oren.
Aangezien deze afwijking niet genezen kan worden, kan er enkel voor gezorgd worden dat het risico ingeperkt wordt. Daarom worden homozygoot fold katten vermeden. In Frankrijk is het zelfs door de wet verboden om twee katten met gevouwen oren te kruisen.
Alle katten waar mee gefokt wordt, ook de Britten, moeten aantoonbaar geen afwijkingen hebben aan het skelet. Dit kan door een röntgenfoto worden gedaan. Het zou fokkers sieren dan ook meteen te testen op heupdysplasie en patella luxatie: afwijkingen die vaak bij raskatten voorkomen, maar waar fokkers helaas niet standaard op testen. Een gemiste kans!
Fokkers die zich zorgen maken over het onzorgvuldig fokken van andere fokkers waardoor de kans op gezondheidsproblemen bij hun ras toeneemt kunnen de kittens die zij verkopen uitsluitend gecastreerd verkopen. Hierdoor ontneem je fokkers die zich niet richten op het bestrijden van gezondheidsproblemen de kans om met jouw kitten te gaan kruisen.
De FIFé heeft het ras Scottish Fold niet erkend vanwege deze afwijkingen en de welzijnsproblemen die deze geven voor de katten, en verbiedt het fokken met katten die aan osteochondrodystrofie lijden. Bij andere kattenverenigingen wordt echter nog steeds met dit ras gefokt.

Stop het fokken met afwijkingen

De wereldberoemde uit dierenartsen en kattenexperts bestaande organisatie Icatcare vindt dat niet langer gefokt moet worden met rassen die gezondheidsafwijkingen hebben zoals de Scottish Fold.
https://icatcare.org/news/scottish-folds-suffering-their-looks

Ook de toonaangevende British Veterinary Association is van mening dat dit ras in de ban kan en niet meer gefokt moet worden met de Fold.
BBC – should designer cats be banned
Vetpracticemag.com.au – flat faced cats paying the price

Meer info: http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/cat-genetics/gene_Fd.html
https://icatcare.org/news/new-research-suggests-appearance-and-emotional-attachment-override-breed-health-concerns
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/08/13/niet-echt-schattig-12511437-a1569776